Het Jerusalem van de Balkan

Archetypische steden zijn overal te vinden. Zoals Boedapest en Riga bekend staan als de Parijzen buiten Frankrijk, Amsterdam en Stockholm de eretitel 'Venetië van het Noorden' dragen, zo staat Sarajevo bekend als het Jeruzalem van de Balkan. Ondanks dat deze titels toegekend worden om het toerisme te vergroten, is er zeker een kern van waarheid in deze archetypes te vinden. Sarajevo verdient dit archetype dubbel en dwars door haar vele moskeeën, katholieke kerken, synagogen en Servisch-Orthodoxe gebedshuizen. Mijn uitstapje naar Bosnië-Herzegovina was even veelzijdig als de hoofdstad van dit land zelf: veel spanning en sensatie, tranen van frustratie maar gelukkig ook veel gezelligheid.

Donderdagmiddag rond een uur of vier leek mijn tripje gedoemd te mislukken: via internet hadden mijn reisgenoten (kamergenootje Raquel, huisgenootje Jihye, Cathi en Nikias) een auto geboekt bij een bekend autoverhuurbedrijf. Het enige probleem was dat het filiaal dicht was, en dat de eigenaar ons via de telefoon vertelde de volgende ochtend terug te komen. Na veel gedoe en heen en weer gebel (de eigenaar sprak geen Engels of Duits) hadden Raquel en ik de goede man zover gekregen om toch naar de garage te komen. Immers: we hadden al voor donderdag betaald. Het volgende probleem was de borg; Raquels limiet lag ver onder de borgeis. De heren in het bedrijf konden mij niet helpen, dus na een telefoongesprek van anderhalf uur met het hoofdkwartier in Boedapest had ik het bedrijf (naam noem ik even niet) ervan overtuigd dat we de auto zonder borg konden meenemen.

Welnu, donderdag avond vertrokken mijn Erasmusvrienden en ik vol goede moed naar Sarajevo. Rond 3 uur 's nachts kwamen we aan in de hoofdstad. Op de website van het hostel stond dat de receptie 24 uur open was, en dat er gratis parkeergelegenheid was. Helaas, om binnen te komen moesten we de eigenaar van het hostel uit bed bellen, en de parking was een zeer klein en zeer steil steegje. Pas de problème; de auto kregen we in het steegje gepropt, en rond 4 uur lagen we allen tevreden te ronken.

De volgende dag raakten we bij het ontbijt aan de praat met onze Duitse kamergenoot Julian, die de rest van de dag met ons heeft doorgebracht. Een lange wandeling door de heuvels van Sarajevo (de stad is gebouwd op steile heuvels) zagen we pas echt goed wat de stad heeft meegemaakt in de afgelopen decennia. Kogelgaten domineerden de huizen, zowel in de goede als in de arme delen van de stad. De vele ruïnes die de stad rijk is, geven een spookachtige geschiedenis van Bosnië weer. Slechts enkele van de kapotte gebouwen is dichtgemetseld: de meeste gebouwen zijn te betreden, en dat hebben we dan ook gedaan. In de ruïne van de kazerne van Sarajevo werden we kort rondgeleid door een Bosnische soldaat, die ons vertelde dat de overheid simpelweg het geld niet had om de vele honderden gebouwen te slopen. Het meest relevante bezoekje van de dag werd gebracht aan de Latijnseburg. Van waar wij onze foto's schoten, schoot een kleine honderd jaar geleden de 20-jarige Gavrilo Princip Frans Ferdinand, aartshertog en troonopvolger van Oostenrijk dood. Deze moordaanslag wordt algemeen geaccepteerd als de directe aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog. De brug zelf, die volledig gerestaureerd is, steekt flets af tegen de met kogels doorzeefde gebouwen die de straten rondom de rivier bekleden.

Zaterdag was wederom een stressvolle dag. Het bleek een enorm karwei te zijn om de auto uit de parking te krijgen: niet alleen was de parkeerplaats steil en klein, maar de grond was ook nog eens niet egaal. Na veel gekeer en gedraai stond de auto in een verschrikkelijke positie: het linker achterwiel zweef een kleine 40 centimeter boven de grond, de auto was niet meer te manoeuvreren, en om het nog erger te maken stond de auto slechts een strobreedte verwijderd van een betonnen muur. Hoe we ook zouden rijden: we zouden te auto beschadigen. Gelukkig zijn Bosniërs bijzonder vriendelijke mensen; na een paar minuten frustratie had de eigenaresse een jongen uit de buurt opgetrommeld die in een zeer soepele maar vrijwel onmogelijke beweging onze auto met zo min mogelijk schade uit de parkeerplaats te krijgen. Terwijl ik stiekem in een hoekje mijn tranen aan het wegvegen was, slaagde de jongen erin te auto uit het steegje te krijgen met slechts een krasje op de rechterkant. Te groot om te negeren, maar gelukkig klein genoeg om niet teveel in paniek te raken.

De rit naar Mostar, in Herzegovina, liet ons zien hoe mooi Bosnië is, en wat voor rijkdom een door oorlog verscheurd land kan hebben. Het Ottomaanse karakter gaf me het idee te kunnen genieten van de laatste paar zomerse zonnestralen. Mostar zelf was erg toeristisch, al was de brug van Mostar wel erg mooi.

Zondagochtend gingen we wederom met Julian op pad: nu naar de oorlogstunnel van Sarajevo. Deze 800 meter lange tunnel verzorgde 3 jaar lang de toevoer van goederen naar Sarajevo, voor zowel goederen als voor wapens. De tunnel had zowel een goede als een slechte kant: enerzijds werd de ondergrondse weg gebruikt om de inwoners van Sarajevo te voeden, anderzijds werd de tunnel vaak 'verhuurd' aan smokkelaars, die op hun beurt veel verdiende aan de verkoop van goederen in de stad. Het gevoel dat Sarajevo mij gaf was evengoed dubbel; aan de ene kant kent de stad vele schoonheden, aan de andere kant zijn er verschrikkelijke dingen gebeurd in de periode 1992-1995 en zijn de wonden van deze periode nog niet geheeld.

Mijn weekend in Bosnië heeft mij ook doen nadenken over mijn tijd in Erasmus, en de twee kanten die mijn avontuur hier heeft. Enerzijds gaat de tijd bijzonder snel: ik hop van weekend naar weekend, bezoek veel mooie en indrukwekkende steden in Europa en heb ik de tijd van mijn leven; aan de andere kant lijkt mijn avontuur hier haast onwerkelijk. Het lijkt alsof mijn tijd hier sneller gaat dan de tijd in Nederland: ik beleef veel, sta nooit stil, maar heb ook geen tijd om adem te halen. Het niveau van onderwijs is niet hoog genoeg om me lang bezig te houden, het ritme van leven in een dormitory is vermoeiend en verouderend, en ik begin te merken dat ik al bijna twee maanden weg ben. Ik begin mijn familie en vrienden, en natuurlijk Jan, te missen; maar voor missen heb ik door dit tempo van leven haast geen tijd, en dat voelt raar aan. Geen zorgen: ik wil nog lang niet naar huis, heb nog allerlei wilde plannen en ben nog niet in de buurt van een burn-out of een slaaptekort. Deze week staat wederom in het teken van bijslapen en geld besparen, want mijn bankrekening begint bijzonder mager te worden.

Ter afsluiting nog over de auto: we hebben een soort wax gekocht die meent krassen te doen vervagen. Deze wax trekt nu in de auto, en ik hoop morgen een enigszins krasvrije auto aan te treffen. Zo niet, dan wordt het water en brood de komende maand; het verhuurbedrijf was bijzonder grondig in het zoeken naar krasjes, en met nog maar 10.000 kilometer op te teller hebben ze daar groot gelijk in. Mochten ze de krassen ontdekken, dan zal ik mijn bankrekening vermelden in mijn volgende weblog!